یکی از جذاب‌ترین پدیده‌های طبیعی که باعث به حرکت درآوردن دریاها و اقیانوس‌ها می‌شود، جزر و مد است. در واقع جزر و مد ناشی از تاثیرات گرانشی ماه، خورشید و حتی چرخش زمین محسوب می‌شود. این پدیده طبیعی در طول هزاران سال الهام‌بخش انسان بوده و همچنان به عنوان یکی از موضوعات علمی مهم توجه زیادی را به خود جلب کرده است. اگر می‌خواهید بدانید که جزر و مد چیست و به چه علت رخ می‌دهد با ما در ادامه مقاله همراه باشید. جزر و مد به تغییرات سطح آب دریا گفته می‌شود که بر اساس نیروی جاذبه ماه و خورشید رخ می‌دهد. این تغییرات می‌توانند تأثیر زیادی بر ماهیگیری و غواصی داشته باشند، زیرا جریان‌های آب و عمق تغییر می‌کند. برای یادگیری بیشتر در زمینه غواصی، به صفحه آموزش غواصی مراجعه کنید.
جزر و مد چیست؟
علت اصلی ایجاد جزر و مد نیروی گرانش ماه بر دریاها و اقیانوس‌ها بوده که به دلیل نرم بودن آن‌ها نسبت به قسمت خشکی زمین این تاثیر روی آن‌ها بیشتر خواهد بود. همین موضوع باعث حرکت و جابجایی روزانه سطح دریاها و اقیانوس‌ها می‌شود. در این پدیده آب به سمت ماه کشیده شده و برآمدگی در این ناحیه ایجاد و موجب به وجود آوردن مد خواهد شد. طرف دیگر تاثیر کمتری از جاذبه ماه گرفته و عقب می‌ماند که به این پدیده جزر می‌گویند. به بیان ساده جزر زمانی اتفاق می‌افتد که سطح آب پایین رفته و مد هنگامی که سطح آب بالا می‌آید رخ می‌دهد. این فرایند به صورت منظم و دو بار در طول شبانه روز اتفاق می‌افتد. فاصله زمانی میان هر جزر و مد 12 ساعت و 24 دقیقه بوده که ارتباط میان جزر و مد و طلوع غروب ماه را نیوتن کشف کرد. جزیره کیش به دلیل تغییرات جزر و مد، موقعیت‌های مختلفی برای غواصی فراهم می‌آورد. این تغییرات می‌توانند تأثیر زیادی بر دید و جریان‌های زیر آب داشته باشند. برای آشنایی بیشتر با غواصی در کیش، به صفحه آموزش غواصی کیش مراجعه کنید.
عوامل ایجادکننده جزر و مد
پس از اینکه با پاسخ سوال جزر و مد چیست آشنا شدید، باید بدانید که چه عواملی موجب ایجاد جزر و مد می‌شوند. باد یکی از اولین عواملی است که در ایجاد امواج در سطح اقیانوس‌ها نقش دارد. البته توجه داشته باشید که باد موجب ایجاد جزر و مد نخواهد شد. ماه و خورشید از عوامل اصلی جزر و مد هستند. در این پدیده سطح آب اقیانوس‌ها به صورت روزانه تغییر می‌کند. در غواصی اسکوبا، جزر و مد می‌تواند به شدت بر عمق و شرایط غواصی تأثیر بگذارد. آگاهی از این پدیده برای غواصان ضروری است. برای آشنایی با دوره‌های غواصی اسکوبا، به صفحه غواصی اسکوبا مراجعه کنید.
نحوه تاثیر ماه بر جزر و مد
ماه یک جسم نسبتا بزرگ در فضا بوده که به زمین نزدیک است. گرانش ماه باعث کشیده شدن آب سطح زمین به طرف آن می‌شود. در واقع هرجا که ماه وجود داشته باشد، یک برآمدگی بر سطح اقیانوس‌ها ایجاد می‌گردد. آن طرف کره زمین که از ماه فاصله زیادی دارد، درحال چرخش بوده و به دلیل نیروی گریز از مرکز حاصل از چرخش زمین و ماه یک مد یا برآمدگی دیگر را تجربه می‌کند. بین دو نقطه نزدیک و دور از ماه یک فرورفتگی ایجاد می‌شود و اقیانوس پایین می‌رود که به آن جزر می‌گویند. در غواصی آزاد، تغییرات جزر و مد می‌تواند به جهت جریان‌های آب و عمق تأثیر بگذارد. آشنایی با این پدیده‌ها می‌تواند تجربه غواصی بهتری را فراهم کند. برای اطلاعات بیشتر، به صفحه آموزش غواصی آزاد مراجعه کنید.
جزر و مد پدیده‌ای طبیعی است که تغییرات سطح آب دریاها و اقیانوس‌ها را در طول زمان نشان می‌دهد و تأثیر قابل توجهی بر فعالیت‌هایی مانند ماهیگیری و غواصی دارد. این تغییرات می‌تواند بر امنیت و شرایط انجام این فعالیت‌ها اثرگذار باشد. در مقابل، ترس از اقیانوس یا تالاسوفوبیا یکی از نگرانی‌های رایج است که ممکن است تجربه دریاگردی و غواصی را محدود کند. برای آشنایی بیشتر با ترس از اقیانوس و راه‌های مدیریت آن، به صفحه ترس از اقیانوس مراجعه کنید.
نحوه تاثیر خورشید بر جزر و مد
دلیل اصلی جزر و مد گرانش ماه روی زمین است؛ اما خورشید نیز نقش اندکی در جزر و مد دارد. خورشید بسیار بزرگتر از ماه و زمین بوده و اگر جسمی به بزرگی آن به اندازه ماه به زمین نزدیک شود، جزر و مد بسیار بلندی ایجاد خواهد شد. با این وجود فاصله خورشید از زمین بسیار زیاد بوده و تاثیر آن روی این پدیده طبیعی نصف تاثیر ماه بر آب اقیانوس‌ها است. جزر و مد در دریا و اقیانوس به‌طور مشابهی رخ می‌دهند، اما تفاوت‌های ساختاری و عمقی آن‌ها می‌تواند تأثیرات مختلفی بر وضعیت ماهیگیری و غواصی داشته باشد. برای آشنایی بیشتر با تفاوت‌های دریا و اقیانوس، به صفحه فرق دریا و اقیانوس مراجعه کنید.
جزر و مد به دلیل نیروی گرانش ماه و خورشید رخ می‌دهد. البته ماه تاثیر بیشتری نسبت به خورشید بر این پدیده طبیعی دارد. در واقع ماه نقاط نزدیک و دور آب را به سمت خود کشیده و بالا می‌برد و قسمت وسط آن پایین می‌آید.
انواع جزر و مد
این پدیده طبیعی می‌تواند به اشکال مختلفی ظاهر شود که انواع آن به شرح زیر هستند:
· جزر و مد بهاری
زمانی که ماه، خورشید و زمین در یک راستا قرار گیرند، جزر و مد بهاری ایجاد می‌شود. در واقع در این پدیده نیروی گرانشی حاصل از ماه و خورشید با یکدیگر ترکیب شده و قدرت این پدیده طبیعی تا حد قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. بنابراین این پدیده شدیدتر از حد معمول بوده و آب دریا به بالاترین حد خود می‌رسد. در هنگام جزر نیز آب به پایین‌ترین سطح خود خواهد رفت.
· جزر و مد مربعی
در صورتی‌که ماه و خورشید زاویه قائمی نسبت به زمین تشکیل دهند، جزر و مد مربعی رخ می‌دهد. در واقع در این پدیده ماه در ربع اول یا سوم ماه قمری قرار دارد و نیروی گرانشی ماه و خورشید به صورت جزئی یکدیگر را خنثی کرده و باعث می‌شوند که این پدیده طبیعی به صورت ضعیف‌تری ایجاد گردد.
· جزر و مد روزانه و نیم روزانه
این پدیده طبیعی از لحاظ الگوی زمانی به دو دسته روزانه و نیمه روزانه تقسیم می‌شود. در واقع این دو دسته بر اساس تعداد دفعات وقوع و شدت آن تفاوت دارند. در نوع روزانه، این پدیده تنها یک بار در طول شبانه روز رخ می‌دهد و در مناطقی با ویژگی‌هایی خاص نظیر تنگه‌های باریک و خلیج‌ها مشاهده می‌گردد.
این در حالی است که جزر و مد نیمه روزانه دو بار در طول شبانه رخ می‌دهد و در بسیاری از مناطق ساحلی و اقیانوسی رایج است. تفاوت سطح آب میان جزر و مد اول و دوم مشابه بوده اما با توجه شرایط آب و هوایی و جغرافیایی ممکن است کمی تفاوت داشته باشد.
· جزر و مد غیر معمول
در جزر و مد غیر معمول، این پدیده ممکن است از حالت معمول خود منحرف شده و به شکل غیرمعمول ایجاد گردد که باد شدید یا فشار جوی غیرعادی دریاها و اقیانوس‌ها را تحت تاثیر خود قرار دهد. این پدیده معمولا موجب وقوع سیلاب و افزایش سطح آب می‌شود و خطراتی را برای مناطق ساحلی به همراه دارد.
جزر و مد یکی از پدیده‌های طبیعی مهم در دریاهاست که بر فعالیت‌هایی مانند ماهیگیری و غواصی تأثیر مستقیم دارد. اما دریا تنها محیطی برای فعالیت‌های ورزشی نیست، بلکه منبعی شفابخش نیز به شمار می‌آید. در روش‌های درمانی مانند تالاسوتراپی چیست، از خواص آب دریا، نمک‌ها و امواج برای بهبود سلامت جسم و روان استفاده می‌شود.
دلایل اهمیت جزر و مد
توجه داشته باشید که جزر و مد تنها یک پدیده طبیعی نیست؛ بلکه می‌تواند بر زندگی روزمره ما و اکوسیستم دریایی تاثیر بگذارد. از جمله دلایل اهمیت این پدیده طبیعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
· تولید انرژی
انرژی حاصل از این پدیده یکی از منابع مهم انرژی بوده که برخی کشورها از آن استفاده می‌کنند.
· حمل‌ونقل
کشتی‌ها و بنادر باید به زمان وقوع این پدیده توجه داشته باشند تا از حوادث جلوگیری نمایند.
· ماهیگیری
بسیاری از ماهیگیران براساس جزر و مد فعالیت می‌کنند؛ زیرا برخی از گونه‌های ماهی‌ها در هنگام وقوع این پدیده فعال‌تر هستند.
تاثیر جزر و مد بر ماهیگیری
چرخه تغذیه آبزیان مستقیما وابسته به این پدیده طبیعی است. با بالا و پایین رفتن آب ماهیان بزرگتر می‌توانند تغذیه کنند. بنابراین در هنگام وقوع جزر و مد احتمال دارد که بتوانید یک ماهی درشت صید کنید. ماهی‌ها به طور طبیعی به مناطق کم‌عمق ساحلی حرکت می‌کنند. با پایان یافتن این پدیده خود را به سمت آب‌های عمیق می‌رسانند. بنابراین هنگام ماهیگیری در آب‌های شور مناطق ساحلی با استفاده از جزر و مد به شما کمک می‌کنند تا بتوانید به راحتی ماهیگیری کنید.
غواصی در جزر و مد
غواصی در هنگام وقوع این پدیده خطرناک بوده و ممکن است جان شما را به خطر اندازد. برای اینکه در هنگام این پدیده طبیعی نیز غواصی کنید، باید دوره‌های حرفه غواصی را بگذرانید. دوره‌های غواصی که توسط مدرسه Oceanomaniac برگزار می‌شوند، شما را با این شرایط سازگار کرده و کمک می‌کنند که در هنگام غواصی ایمنی خود را حفظ نمایید. پیش از اینکه تصمیم بگیرید در هنگام وقوع جزر و مد غواصی کنید، تمام جوانب را سنجیده و تجهیزات ایمنی با خود به همراه داشته باشید.
از جمله انواع جزر و مد می‌توان به بهاری، مربعی، روزانه و نیمه روزانه و غیرمعمول اشاره کرد. این پدیده طبیعی در تولید انرژی، حمل‌ونقل و ماهیگیری تاثیر می‌گذارد. برای غواصی در هنگام وقوع این پدیده باید آموزش‌های لازم را فراگیرید.
نتیجه‌گیری
در این مقاله به پرسش شما در مورد اینکه جزر و مد چیست؟ پاسخ دادیم و انواع این پدیده طبیعی را بررسی کردیم. جزر و مد می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر اموری نظیر کشتیرانی، ماهیگیری و… بگذارد. بنابراین پیش از انجام هر فعالیتی در دریا از شرایط جوی و زمان وقوع این پدیده طبیعی مطلع شوید.
برگزاری بهترین کلاس‌های غواصی در مدرسه غواصی Oceanomaniac
کشف دنیای زیر آب می‌تواند برای بسیاری از افراد سرگر‌م‌کننده باشد. برای اینکه بتوانید در این دنیای ناشناخته ماجراجویی کنید، باید آموزش‌های لازم را فراگیرید. کلاس‌های آموزش غواصی مدرسه Oceanomaniac با اساتید مجربی که دارد، شما را به طور کامل برای ماجراجویی زیر آب آماده می‌کنند. برای اطلاع بیشتر در مورد دوره‌های غواصی Oceanomaniac کافیست به سایت این مجموعه مراجعه نمایید.
